Πρόλογος
Η σύσταση για άσκηση είναι διαφορετική για τους ασθενείς ανάλογα με το είδος της μυοκαρδιοπάθειας.
Αν έχετε υπερτροφική ή διατατική μυοκαρδιοπάθεια μπορείτε να επιλέξετε τα παρακάτω κείμενα.
Οι ασθενείς με αρρυθμιογόνο μυοκαρδιοπάθεια της δεξιάς κοιλίας χρειάζονται εξατομικευμένες συμβουλές και είναι καλό να απευθυνθούν στον καρδιολόγο τους.
Υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια
Άσκηση και καρδιακή λειτουργία
Κατά την διάρκεια της άσκησης καταναλώνουμε περισσότερο οξυγόνο και αυξάνουμε τον ρυθμό της αναπνοής μας. Ως αποτέλεσμα οι μυς μας χρειάζονται περισσότερη αιμάτωση και η καρδιά μας αντιρροπεί αυξάνοντας την καρδιακή συχνότητα και την ένταση της καρδιακής σύσπασης. Η αρτηριακή μας πίεση αυξάνεται προοδευτικά κατά τη διάρκεια της άσκησης για να αντιρροπήσει τις απαιτήσεις που δημιουργούνται.
Η επίδοση της καρδιακής λειτουργίας εξαρτάται από την ηλικία. Υπολογίζουμε την καρδιακή συχνότητα στο μέγιστο της λειτουργικής ικανότητας με τον ακόλουθο τύπο: 220-ηλικία. Για παράδειγμα ένας άντρας 30 ετών θα φτάσει στο 100% της προβλεπόμενης καρδιακής συχνότητας όταν η καρδιακή του συχνότητα φτάσει τις 190/min. Μια πολύ γυμνασμένη καρδιά βελτιστοποιεί αυτούς τους μηχανισμούς και σε κάθε σύσπαση εξωθεί περισσότερο αίμα, οπότε η καρδιακή συχνότητα τείνει να είναι χαμηλότερη.
Άσκηση και κίνδυνος αιφνιδίου θανάτου
Η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια είναι βασικό αίτιο αιφνιδίου θανάτου στα νέα άτομα. Παρόλο που κάποιοι θάνατοι στην υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια συμβαίνουν κατά την μέτρια και έντονη άσκηση, η αύξηση του σχετικού κινδύνου για αιφνίδιο θάνατο λόγω της τακτικής συμμετοχής σε έντονη δραστηριότητα είναι άγνωστη.
Ακόμα και αν υπάρχει μια συσχέτιση μεταξύ της συμμετοχής σε ανταγωνιστικά αθλήματα και της εμφάνισης αιφνιδίου θανάτου στους ασθενείς με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι η αποχή από έντονη άσκηση προφυλάσει από τον αιφνίδιο θάνατο.
Δεν πεθαίνουν όλοι οι αθλητές με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια κατά την περίοδο που αθλούνται ανταγωνιστικά. Μόνο κάποιοι αιφνίδιοι θάνατοι αθλητών με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια σχετίζονται με έντονη φυσική δραστηριότητα και η σταδιοποίηση του κινδύνου για αυτούς είναι πολύ δύσκολη δεδομένων των περιβαλλοντικών συνθηκών που εκτίθενται αυτοί οι ασθενείς (μεταβολές στην ενυδάτωση και στα επίπεδα των ηλεκτρολυτών).
Παρόλα αυτά το σύνολο της ιατρικής κοινότητας με σύνεση στηρίζει την αποχή από τα ανταγωνιστικά αθλήματα των αθλητών αυτών, για τη μείωση του κινδύνου αιφνιδίου θανάτου. Συνεπώς η απόσυρση από την αθλητική αρένα, μπορεί να θεωρηθεί μια μορφή εκλογικευμένης συμβίωσης με τη νόσο.
Οι διεθνείς οδηγίες συστήνουν οι αθλητές με βέβαιη υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια να αποφεύγουν τα ανταγωνιστικά αθλήματα, ανεξάρτητα από τα συμπτώματα ή την παρουσία απόφραξης στο χώρο εξόδου της αριστερής κοιλίας.
Δεν υπάρχουν αποδείξεις που να προτείνουν ότι τα άτομα που έχουν το γονότυπο αλλά όχι το φαινότυπο (φορείς) πρέπει να υποβάλλονται στους ίδιους περιορισμούς με αυτούς με αδιαμφισβήτητη νόσο.
Υπάρχουν διαφορετικές οδηγίες σχετικά με τη συμμετοχή στην άθληση και τον προληπτικό έλεγχο των αθλητών που συμμετέχουν σε ανταγωνιστικά αθλήματα, στις Η.Π.Α, στην Αγγλία και στα άλλα Ευρωπαϊκά κράτη.
Μη ανταγωνιστική άσκηση και υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια
Οι συμβουλές για μη ανταγωνιστική άθληση είναι δύσκολες γιατί δεν υπάρχουν ξεκάθαρες και καθοριστικές απαντήσεις. Αν πρέπει κάτι να ληφθεί υπόψη είναι η καταγεγραμμένη εμπειρία των κέντρων παρακολούθησης μεγάλου αριθμού ασθενών με μακροχρόνιο follow up.
Κάθε ασθενής με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια που κάνει άσκηση πρέπει να αναγνωρίζει τα παρακάτω σημεία :
• Έναρξη συμπτωμάτων σχετιζόμενων με την άσκηση όπως πόνος στο στήθος
• Ζάλη
• Δύσπνοια
• Ξαφνική έναρξη αισθήματος παλμών
• Επιδείνωση των προϋπαρχόντων συμπτωμάτων με την άσκηση
• Απουσία βελτίωσης των συμπτωμάτων μετά την άσκηση
Αν αισθανθεί κάτι από τα παραπάνω θα πρέπει να σταματήσει και να ζητήσει ιατρική βοήθεια. Δεδομένου ότι αυτά τα σημεία απουσιάζουν, η μη ανταγωνιστική αερόβια άθληση σε τακτική βάση επιτρέπεται για τους περισσότερους ασθενείς. Κατά την επιλογή της αθλητικής δραστηριότητας, πρέπει να δοθεί προσοχή στο είδος της δραστηριότητας. Αθλήματα με απότομη και γρήγορη έναρξη δεν είναι ιδανικά. Η κολύμβηση φαίνεται να είναι η πιο συμβατή μορφή άσκησης για ασθενείς με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια. Γενικά, ο ασθενής είναι καλό να ακούει το σώμα του και να προσαρμόζει τη ζωή του ανάλογα.
Διατατική μυοκαρδιοπάθεια
Η ικανότητα για άσκηση στους ασθενείς με διατατική μυοκαρδιοπάθεια μπορεί να είναι μειωμένη λόγω της ανεπάρκειας της καρδιάς να λειτουργεί ως αντλία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα αίσθημα κόπωσης, δύσπνοια και κατακράτηση υγρών.
Υπάρχουν διάφορα στάδια περιορισμού της δραστηριότητας των ασθενών. Ο πιο συχνός τρόπος είναι η λειτουργική κατάταξη της δύσπνοιας (δυσκολίας στην αναπνοή) κατά NYHA (New York Heart Association).
Λειτουργική κατάταξη κατά NYHA
Κλάση I: ασυμπτωματική (απουσία συμπτωμάτων)
Κανένας περιορισμός στην άσκηση παρά την παρουσία της μυοκαρδιοπάθειας
Κλάση II: ήπια.
Μικρός μόνο περιορισμός της φυσικής δραστηριότητας. Πιο έντονη προσπάθεια π.χ η άνοδος σκάλας ή ανηφόρας προκαλεί δυσκολία στην αναπνοή. Οι ασθενείς αυτής της ομάδας μπορούν να συνεχίσουν κανονικά τον τρόπο ζωής τους και την καριέρα τους.
Κλάση ΙΙΙ: μέτρια
Μεγαλύτερος περιορισμός στην άσκηση που παρεμβαίνει στον τρόπο ζωής και στην εργασία. Η βάδιση σε ίσιο επίπεδο προκαλεί δύσπνοια.
Κλάση IV: σοβαρή
Αδυναμία πραγματοποίησης οποιασδήποτε προσπάθειας χωρίς συμπτώματα. Οι ασθενείς εμφανίζουν δύσπνοια στην ηρεμία και συνήθως είναι περιορισμένοι στο σπίτι.
Είναι αποδεδειγμένο ότι η άσκηση σε κανονικούς ρυθμούς μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας. Ωστόσο αυτό αφορά μόνο τους ασθενείς με ήπια και μέτρια συμπτώματα και δεν αναφέρεται στους ασθενείς με σοβαρό περιορισμό, στους οποίους η άσκηση μπορεί να προκαλέσει οξεία κατακράτηση υγρών στους πνεύμονες και εμφάνιση αρρυθμιών.
Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος άσκησης?
Η αερόβια άσκηση έχει τα περισσότερα πλεονεκτήματα για την καρδιά σας. Με το χρόνο η αερόβια άσκηση θα βοηθήσει στη μείωση των παλμών σας και της αρτηριακής σας πίεσης και θα βελτιώσει την αναπνοή σας. Οι αερόβιες ασκήσεις περιλαμβάνουν το βάδισμα, το χαλαρό τρέξιμο (jogging), το ποδήλατο, το σκι, την κωπηλασία, το πατινάζ, το ήπιο αερόμπικ ή το αερόμπικ στο νερό.
Ποια συχνότητα και ένταση άσκησης συστήνεται?
Γενικά για να έχετε το μέγιστο όφελος από την αερόβια άσκηση θα πρέπει να ασκήστε 20-30 λεπτά, 3-4 φορές την εβδομάδα.
Αν ασκήστε μέρα παρά μέρα θα σας βοηθήσει να διατηρήσετε ένα κανονικό πρόγραμμα. Κάθε προπόνηση πρέπει να περιλαμβάνει ζέσταμα, conditioning, και χαλάρωση. Για την σταδιοποίηση της έντασης της άσκησης χρησιμοποιείται μια κλίμακα (RPA- Rated Perceived Exertion Scale). Κυμαίνεται από το 0-10 και εξαρτάται από το πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η προπόνηση. Το 0 σημαίνει καμιά δυσκολία και καμιά μεταβολή στο ρυθμό της αναπνοής, ενώ το 10 είναι αυτό που αισθάνεστε μετά από μια πολύ δύσκολη άσκηση. Η κλίμακα που προτείνεται είναι μεταξύ 3 και 4 (μέτρια προς δυσκολότερη). Η κλίμακα αυτή είναι εξατομικευμένη και για αυτό δεν θα πρέπει να συγκρίνετε τον εαυτό σας με τους άλλους. Μετράει το πώς αισθάνεστε κατά τη διάρκεια της άσκησης.
Είναι βασικό να γνωρίζετε την καρδιακή σας συχνότητα?
Αν η καρδιά σας δουλεύει πολύ γρήγορα μπορεί να καταναλώσει περισσότερη ενέργεια. Καθώς το σώμα σας είναι ανίκανο να αντιρροπήσει αυτή την αύξηση, σημεία καρδιακής ανεπάρκειας μπορεί να εμφανιστούν. Μπορείτε να υπολογίσετε τη μέγιστη προβλεπόμενη συχνότητα για σας, χρησιμοποιώντας τη φόρμουλα 220-ηλικία. Η ζώνη στόχος της προτεινόμενης καρδιακής συχνότητας είναι μεταξύ 60-80% της μέγιστης προβλεπόμενης καρδιακής συχνότητας. Για να ξεκινήσετε με ασφάλεια η ζώνη στόχος δεν θα πρέπει να είναι πάνω από 50% και φυσικά ποτέ πάνω από 85% της μέγιστης προβλεπόμενης συχνότητας.
Ποια είναι τα κύρια οφέλη της άσκησης?
• Δυναμώνει την καρδιά και όλο το καρδιαγγειακό σας σύστημα
• Μειώνει τους παράγοντες κινδύνου για την καρδιά σας, όπως η υπέρταση και η παχυσαρκία
• Βελτιώνει την κυκλοφορία και βοηθάει στην καλύτερη χρησιμοποίηση του οξυγόνου
• Βελτιώνει τα συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας και αυξάνει τα επίπεδα ενέργειας ώστε να μπορείτε να κάνετε περισσότερες δραστηριότητες χωρίς να αισθάνεστε κόπωση ή δυσκολία στην αναπνοή
• Βελτιώνει τον μυικό τόνο και την δύναμη σας
• Μειώνει το σωματικό λίπος και σας βοηθάει να έχετε ένα υγιές βάρος
• Μειώνει το στρες, την ένταση, το άγχος και την κατάθλιψη
Προφυλάξεις
Η έναρξη πόνου στο στήθος, αισθήματος παλμών, ζάλης και δύσπνοιας καθώς ασκήστε πρέπει να συζητηθεί με τον γιατρό σας. Να ασκήστε με ασφάλεια, να είστε ενυδατωμένοι και τυπικοί στην παρακολούθηση του πως αισθάνεστε κατά τη διάρκεια της άσκησης. Να θυμάστε ότι η άσκηση είναι διασκέδαση. Δώστε το δικό σας ρυθμό.
Περίληψη
Υπάρχουν σημαντικά στοιχεία ότι η άσκηση βελτιώνει αυτούς που έχουν ασυμπτωματική νόσο και αυτούς με ήπια και μέτρια συμπτώματα. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας σχετικά με το ποια μορφή άσκησης είναι κατάλληλη για σας.